Eerste reactie NVvR over bredere toepassing strafbeschikking door OM

De strafrechtketen loopt door een veelheid aan oorzaken al lange tijd vast. Er is geen simpele oplossing voor dit probleem. De NVvR vindt het uitstekend dat wordt nagedacht over oplossingen om de strafrechtspraak maatschappelijk effectief te houden. Mogelijk dat een bredere toepassing van de strafbeschikking een deel van de oplossing kan zijn, mits deze gepaard gaat met voldoende waarborgen om de rechtvaardigheid en proportionaliteit van straffen te garanderen. Als vereniging voor alle magistraten, zowel rechters als officieren van justitie, vindt de NVvR het essentieel dat onze achterban nauw betrokken is bij de ontwikkeling en uitvoering van dergelijk beleid. Deze betrokkenheid komt voort uit de gedeelde verantwoordelijkheid voor de rechtsstatelijke principes.

De NVvR vindt het van belang dat over dit nieuwe beleid goede gesprekken worden gevoerd, zowel binnen als buiten de rechterlijke macht. De NVvR zal daarom hierover binnenkort haar leden online bevragen, zodat zij kunnen aangeven welke verwachtingen zij hebben van dit nieuwe beleid.

De NVvR geeft graag alvast enkele belangrijke aandachtspunten voor deze gesprekken mee:

• Transparantie: de afdoening buiten de rechter om vergt een zorgvuldige balans tussen snelheid en rechtszekerheid. De noodzakelijke transparantie van rechtspraak moet bij deze afweging nadrukkelijk betrokken worden;
• Rechtsbescherming verdachten: verdachten moeten zich bewust zijn van de gevolgen van een strafbeschikking en toegang hebben tot juridische bijstand;
• Vertraging in de strafrechtsketen: een bredere toepassing van de strafbeschikking kan op de korte termijn leiden tot een verlaging van de instroom van strafzaken bij de rechtbanken en dus tot reallocatie van rechters en gerechtsondersteuning. Een toename van verzetprocedures kan vervolgens op termijn juist weer extra druk op de rechtspraak leggen; dit vraagt om een beheersbare implementatie en zorgvuldige monitoring en afstemming binnen de keten;
• Executie: opgelegde straffen moeten geëxecuteerd kunnen worden, anders wordt de legitimiteit van het strafrecht ondergraven;
• Proportionaliteit en effectiviteit: ook de impact op recidive en preventie moet worden gemonitord en geëvalueerd;
• Slachtofferbelangen: snellere schadevergoeding is uiteraard wenselijk, mits er ruimte blijft voor maatwerk en erkenning van slachtoffers. Vooral het spreekrecht lijkt moeilijk verenigbaar met de bredere inzet van de strafbeschikking.

Oproep tot structurele aanpak

De NVvR benadrukt dat een verantwoorde uitbreiding van de strafbeschikking – een door de wetgever aan het Openbaar Ministerie toevertrouwde verantwoordelijkheid – niet op zichzelf staat, maar deel moet uitmaken van een bredere structurele versterking van de strafrechtsketen. De wijze waarop ketenpartners elkaar momenteel via de media benaderen lijkt niet te leiden tot constructieve besprekingen. De NVvR is bereid om mee te denken over een evenwichtige en effectieve invulling van een dergelijke dialoog.